W wielu branżach oprogramowanie jest kluczowym czynnikiem wyróżniającym. Czas potrzebny firmie na przekształcenie wniosku klienta w dostarczaną funkcję wpływa na osiąganie długofalowych sukcesów.

Elastyczne firmy oferujące cyfrowe produkty i usługi, które zachwycają klientów, zdobywają udział w rynku i zwiększają przychody, podczas gdy mniej responsywne firmy borykają się z trudnościami.

W większych organizacjach w celu zachowania konkurencyjności wdrożono inicjatywy zwiększające zwinność korporacyjną. Nie wszystkie te inicjatywy były tak skuteczne, jak się spodziewano. Wśród przyczyn takiego stanu można wymienić opór organizacyjny, słabe przywództwo i brak koordynacji działań. Ponieważ niepewność ekonomiczna powoduje, że firmy ograniczają zatrudnienie i budżety, usprawnienie dostarczania produktów staje się jeszcze bardziej istotne. Zarządzanie strumieniem wartości może ożywić działania firm w kierunku zwiększenia zwinności i stać się sposobem na zaspokojenie potrzeb klientów, dostosowanie się do zmian rynkowych i dostarczanie w bardziej przewidywalny sposób.

Zarządzanie strumieniem wartości to zestaw praktyk, które poprawiają sposób, w jaki zespoły dostarczają klientom rozwiązania wysokiej jakości. VSM koncentruje się na dwóch kwestiach — szybkości dostarczania funkcji lub aktualizacji wymaganych przez klientów oraz tym, czy klienci dostrzegają wartość tych zmian. Według Forrester „zarządzanie strumieniem wartości (VSM) ma potencjał, aby całkowicie zmienić proces finansowania, opracowywania, zarządzania i utrzymywania oprogramowania na dużą skalę”. Korzenie zarządzania strumieniem wartości sięgają praktyk Lean manufacturing i są związane z systemem produkcyjnym firmy Toyota (TPS) opracowanym w latach 50. XX wieku. To systematyczne podejście miało na celu skrócenie czasu osiągnięcia korzyści i dostarczanie produktów wyższej jakości.  Zarządzanie strumieniem wartości pomaga połączyć kierownictwo najwyższego szczebla z zespołami Agile i DevOps, aby skoordynować działania związane z zadowoleniem klientów. Efektami wdrożenia zarządzania strumieniami wartości są:

• Szybsze dostarczanie produktów ukierunkowanych na klientów, zwiększenie konkurencyjności i przychodów.

• Lepsza obsługa klientów, co przekłada się na pozytywne recenzje i polecenia.

• Większe zaangażowanie pracowników w pracę zespołów interdyscyplinarnych umożliwiające dostrzeżenie szerszej perspektywy dzięki wyeliminowaniu izolacji

• Podejmowanie decyzji o przyszłych inwestycjach w oparciu o dane i analizy

Czym jest strumień wartości?

Firma Gartner definiuje strumień wartości jako „sekwencję aktywności niezbędnych do dostarczenia produktu, usługi lub doświadczenia klientowi wewnętrznemu lub zewnętrznemu”. Strumienie wartości już istnieją w firmach, nawet jeśli nie są określane takim mianem. Poznanie własnych strumieni wartości pozwala podejmować lepsze decyzje inwestycyjne, a przez to uniknąć marnowania zasobów. Strumienie wartości obejmują każdy punkt kontaktu na drodze od powstawania pomysłów do dostarczania wartości klientom. Bez tej wiedzy nie sposób zorientować się, co działa dobrze, a gdzie są problemy. Przykładowo może się okazać, że podczas przekazywania prac między zespołami występują duże opóźnienia, co negatywnie wpływa na produktywność i jakość.

Strumienie wartości w tworzeniu oprogramowania

Zarówno strumienie wartości, jak i DevOps mają korzenie w zasadach Lean. Dzięki myśleniu i wykonywaniu zadań zgodnie z koncepcją strumieni wartości zespoły technologiczne mogą w toku tworzenia oprogramowania łatwiej identyfikować obszary wymagające udoskonalenia i ustalać ich priorytety. DevOps oferuje praktyki i narzędzia udoskonalające dostarczanie strumienia wartości. Koncentracja na optymalizacji przepływu pozwala identyfikować obszary niskiej efektywności i usprawniać procesy.

Czym jest mapowanie strumienia wartości?

Mapowanie strumienia wartości to wizualna technika współpracy używana do opisu strumieni wartości poprzez identyfikację i analizę przepływu aktywności wymaganych w celu dostarczenia produktu lub usługi klientowi. Mapowanie strumieni wartości pozwala dostrzec zależności, przeszkody, obszary niskiej efektywności i marnotrawstwo, które rujnują budżety i opóźniają dostarczanie. W celu mapowania strumieni wartości zespoły interdyscyplinarne zbierają dane, aby zidentyfikować kroki i zmierzyć dla każdego z nich rzeczywisty czas poświęcony na wykonanie zadania i czas bezczynności. Zsumowanie tych czasów pozwala im obliczyć czas cyklu dla strumienia wartości. W toku wizualnej współpracy z wykorzystaniem tablic lub oprogramowania do mapowania zespoły mogą wyznaczać elementy, które z perspektywy klienta dodają wartość lub jej nie dodają. Mogą również określać obszary problemów, takie jak za słabo obsadzony zespół, który blokuje postępy innych zespołów.

Dlaczego zarządzanie strumieniem wartości jest ważne?

Często istnieje rozbieżność między potrzebami zgłaszanymi przez klientów (zebranymi na podstawie źródeł, takich jak zespoły obsługi klienta lub sprzedaży), a tym, co faktycznie jest dostarczane. Częściowo wynika to z braku skutecznej komunikacji między zespołami biznesowymi a technologicznymi. Podczas gdy kierownictwo najwyższego szczebla koncentruje się na celach i ogólnych strategiach, liderzy technologiczni często poruszają się w kategoriach kadencji dostarczania i wyników technicznych. Liderzy i ich zespoły muszą wypracować wspólny język i lepsze kanały komunikacji, aby skoordynować działania związane z celami i doświadczeniami klientów. Zarządzanie strumieniem wartości ułatwia komunikację między zespołami w celu poprawy przepływu informacji i tworzenia wartości. Klient zgłasza zapotrzebowanie na daną funkcję za pośrednictwem zespołów sprzedaży lub wsparcia, zespoły produktowe ją projektują, zespoły techniczne tworzą oprogramowanie i produkt jest dostarczany. Jeśli w składzie zespołu interdyscyplinarnego jest przedstawiciel każdego zespołu, dostarczanie odpowiedniego produktu jest bardziej wydajne i skuteczne. VSM pomaga rozwiązać następujące problemy:

• Frustracja klientów spowodowana bieżącą ofertą

• Powolne dostarczanie poprawek błędów i nowych funkcji lub produktów

• Utrata udziału w rynku na rzecz konkurentów, którzy szybko dostosowują się do zmian rynkowych

• Ograniczenie zasobów z powodu zwolnień i innych sposobów obniżania kosztów

• Transformacje Agile i/lub cyfrowe nie są przeprowadzane tak skutecznie, jak oczekiwano

• Brak widoczności w całej organizacji ze względu na izolację i rozproszone dane

• Struktura organizacyjna nieprzystosowana do tworzenia wartości

Po zidentyfikowaniu i zmapowaniu strumieni wartości firmy mogą je analizować w celu tworzenia nowych produktów lub funkcji. Aby podejmować lepsze decyzje biznesowe, mogą korzystać z analiz opartych na danych uzyskiwanych w czasie rzeczywistym ze strumienia wartości, np. co klienci myślą o aktualnych produktach i co należy zmienić. Zamiast inwestować w poszczególne projekty, można finansować cały strumień wartości, zapewniając elastyczność w dostosowywaniu się do zmieniających się potrzeb klientów bez potrzeby opracowywania nowych budżetów. Korzyści z zarządzania strumieniem wartości to:

• Zwiększona przewidywalność.

  Zrozumienie całego strumienia wartości pomaga ograniczyć niepewność i nieoczekiwane sytuacje, które prowadzą do niedotrzymywania terminów.

• Większe zadowolenie klienta.

  Szybkie reagowanie na wnioski klientów może poprawić jakość obsługi i wzmocnić reputację firmy.

• Lepsza produktywność.

  Usprawnienie operacji i ograniczenie przeszkód pozwala zespołom szybciej tworzyć pomysły, testować i dostarczać produkty.

• Ograniczenie kosztów.

  Identyfikacja niepotrzebnej pracy i marnotrawstwa zasobów pozwala oszczędzić pieniądze i czas.

• Lepsze oprogramowanie.

  Dzięki automatyzacji zadań ręcznych zespół zyskuje więcej czasu na innowacje, a ryzyko błędów i usterek jest mniejsze.

• Zwiększona kompleksowa widoczność.

  Dane dostępne w całej organizacji w czasie rzeczywistym pozwalają śledzić inicjatywy i dostosowywać się do zmieniających się priorytetów korporacyjnych.

• Wzrost innowacyjności i morale.

  Skupienie się na produktach, które są faktycznie ważne dla klientów, jest bardziej satysfakcjonujące dla programistów.

Rozwiązania do zarządzania strumieniem wartości

Rozwiązania do zarządzania strumieniem wartości pomagają liderom rozwijać myślenie w kategoriach strumienia wartości w całej organizacji, aby zwiększyć skuteczność zespołów. Zespoły potrzebują dostępu do danych i raportów w czasie rzeczywistym, aby wiedzieć, czy procesy przebiegają sprawnie. Mogą używać narzędzi VSM do ciągłego doskonalenia i korelowania inwestycji z wartością dla klienta. Rozwiązania programowe VSM zwiększają skalę współpracy bez spowalniania zespołów poprzez:

• Oferowanie zintegrowanego widoku, który eliminuje izolację w firmie.

• Łączenie ludzi, zadań i czasu na każdym poziomie firmy.

• Łączenie danych z różnych źródeł, takich jak heterogeniczne łańcuchy narzędzi.

• Utworzenie pojedynczego źródła rzetelnych informacji bez zakłócania codziennych operacji.

• Ciągłe wzmacnianie najlepszych praktyk Agile.

• Pracę z zastosowaniem preferowanych ram postępowania, takich jak SAFe, Scrum@Scale, LeSS, Disciplined Agile, Spotify lub rozwiązania hybrydowe.

• Dostarczanie narzędzi zespołom na każdym poziomie — od kadry kierowniczej po zespoły release train.

• Proaktywne zarządzanie zależnościami międzyzespołowymi w celu poprawy przewidywalności.

• Utworzenie środowiska ciągłego doskonalenia ze skróconymi pętlami informacji zwrotnych.

• Mierzenie i analizowanie istotnych elementów.

Rozwiązania VSM pozwalają zespołom działać autonomicznie w celu dostarczania produktów oczekiwanych przez klientów, a następnie analizować, czy doprowadziły one do wymiernych i mierzalnych zmian w doświadczeniach klientów oraz reagować na podstawie uzyskanych wniosków.

Wskaźniki strumienia wartości do pomiaru celów i postępu

Wiele firm ma problemy z brakiem widoczności i kompleksowej sprawozdawczości. W szczególności dotyczy to firm działających w strukturze macierzowej. Rozwiązania do zarządzania strumieniem wartości eliminują izolację i pozwalają zbierać rozproszone dane w celu dostarczenia potrzebnych wskaźników i przydatnych analiz.

Wskaźniki przepływu

Wskaźniki przepływu pozwalają oceniać szybkość dostarczania wartości w odniesieniu do pożądanych wyników biznesowych.

• Prędkość przepływu

  Prędkość przepływu mierzy liczbę jednostek wartości zrealizowanych w określonym przedziale czasu w ramach strumienia wartości.

• Czas przepływu

  mierzy czas od rozpoczęcia pracy nad jednostką wartości w strumieniu wartości do momentu jej udostępnienia klientowi. Zbyt długie czasy przepływu mogą wskazywać na obszary niskiej efektywności lub wąskie gardła.

• Obciążenie przepływu

  mierzy prace w toku (WIP), które są głównym wskaźnikiem korelującym z obszarami niskiej efektywności w strumieniu wartości.

• Efektywność przepływu

  mierzy stosunek czasu poświęconego na aktywną pracę nad jednostką wartości do całkowitego czasu przepływu. Niska efektywność przepływu może wskazywać na długi czas oczekiwania między etapami, co powoduje duże kolejki i więcej WIP.

• Globalna dystrybucja

  mierzy stosunek powyższych elementów przepływu ukończonych w danym przedziale czasu. Przydaje się do ustalania priorytetów pracy wymaganej do osiągnięcia celów korporacyjnych i zespołowych.

Wskaźniki DORA

Wskaźniki DORA służą ocenie i poprawie skuteczność zespołów DevOps.

• Czas wdrażania zmian

  to czas między momentem zatwierdzenia zmiany kodu w gałęzi głównej a osiągnięciem przez nią stanu wdrożenia.

• Wskaźnik błędnych zmian

  to procent zmian w kodzie, które wymagają bieżących poprawek lub innego rodzaju skorygowania po produkcji.

• Częstotliwość wdrażania

  mierzy, jak często nowy kod jest wdrażany w środowisku produkcyjnym, i może służyć do pomiaru szybkości i elastyczności działania zespołu.

• Średni czas przywracania (MTTR)

  określa, ile czasu zajmuje przywrócenie sprawności po częściowym przerwaniu świadczenia usług lub całkowitej awarii.

Cele i kluczowe rezultaty (OKR-y)

Firmy muszą dbać o to, by praca wykonywana przez zespoły była zgodna z celami korporacyjnymi. Cele i kluczowe wyniki (OKR-y) składają się z dwóch elementów: celu, który chcesz osiągnąć, oraz kluczowych wyników będących miarą sukcesu. Kadra najwyższego szczebla ustala OKR-y ogólne powiązane z misją, wizją i podstawowymi wartościami organizacji. Poszczególne zespoły decydują o tym, jak osiągnąć te cele, ustalając własne OKR-y na poziomie zespołu. OKR-y można ustalać co kwartał, aby umożliwić szybsze podejmowanie decyzji w oparciu o nowe dane lub zmiany rynkowe. OKR są śledzone, dzięki czemu można zobaczyć aktualny status działań, na przykład to, czy są one na czas, zagrożone lub zablokowane.

Jak VSM poprawia realizację wartości?

Realizacja wartości koncentruje się na upewnieniu się, że właściwe elementy są opracowywane, dostarczają zamierzone rezultaty i przyczyniają się do następnego cyklu rozwoju produktu. Podczas gdy priorytetem jest zazwyczaj opracowywanie nowych produktów lub funkcji, a nie ulepszeń systemowych, przy dokonywaniu inwestycji w funkcje, defekty, dług techniczny i ryzyko wymagane jest całościowe spojrzenie. Realizację wartości można podzielić na dwie kategorie.

Efekty prac (kondycja strumienia wartości)

Efekty prac są połączone z przepływem pracy od pomysłu do realizacji i dostarczania ciągłego strumienia wartości dla klientów. Wprowadzanie ulepszeń do podstawowego systemu dostarczania (ludzi, procesów i technologii) daje więcej czasu na tworzenie wartości. Mierząc rozkład pracy i czasy cykli, zespoły mogą zobaczyć, jak ich działania wpływają na ich zdolność do dostarczania nowych funkcji i zwiększania wydajności.

Wyniki (doświadczenia klientów)

Mierząc doświadczenie klienta, zespoły mogą sprawdzić, czy dostarczyły pożądaną wartość dla klienta, taką jak zwiększone wykorzystanie przez klienta lub pozytywne recenzje. Te wskaźniki (oparte na danych, informacjach zwrotnych i analizach) dostarczają zespołom informacji potrzebnych do podejmowania przyszłych decyzji i inwestycji.